Veroordeling tekenaar Nekschot onwaarschijnlijk

Niet duidelijk is welke tekeningen van cartoonist Gregorius Nekschot zouden discrimineren. Het is echter onwaarschijnlijk dat de zaak voor de rechter komt.

Den Haag, 19 mei.Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de Amsterdamse cartoonist Gregorius Nekschot van overtreding van de artikelen 137 c, discriminatie, en „mogelijk” 137 d, aanzetten tot haat of geweld, van het wetboek van strafrecht. Het gaat om acht of negen tekeningen, die inmiddels van internet zijn verwijderd. Het OM heeft nog geen zaak aanhangig gemaakt. Daardoor is onbekend om welke tekeningen het precies gaat.

Mogelijk komt het ook niet tot een zaak. Discriminatie en ‘haat zaaien’ wordt door de rechter maar zelden aangenomen als het om tekst of beeld gaat. Tussen 2000 en 2005 sprak de rechter jaarlijks tussen de 93 en 118 veroordelingen uit in discriminatiezaken. Meestal werden die afgedaan met een taakstraf of geldboete. Doorgaans ging het om mondelinge uitingen: schelden, spreekkoren, burenconflicten. Typische impulsdaden, meestal gepleegd in groepsverband en doorgaans in dronkenschap. Discriminatie in beeld of tekst is nauwelijks vervolgd.

Artikel 137 c stelt strafbaar degene „die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap.” De tekenaar zou daarvan volgens justitie „een beroep of gewoonte” maken. Dat kan een straf verzwaren.

Een veroordeling van Nekschot door een rechter is echter onwaarschijnlijk. Dat houdt verband met de contextuele toetsing die de Hoge Raad toepast bij de beoordeling van de beelden of geschriften die het OM vervolgt. Als die worden gepubliceerd in een samenhang die „bijdraagt aan het maatschappelijk debat of anderszins van een zekere functionaliteit getuigt”, dan vervalt de strafbaarheid al gauw. De vrijheid van meningsuiting wint het dan.

Zoals onderzoekers van de Radbouduniversiteit vaststelden, is strafrechtelijk ingrijpen alleen mogelijk „indien religiekwetsingen nodeloos grievend zijn, uitsluitend het kwetsen als doel hebben en dus geen functie hebben in het maatschappelijk debat”. Zij schreven vorig jaar de omvangrijke studie Godslastering, discriminerende uitingen wegens godsdienst en haatuitingen, in opdracht van het ministerie van Justitie.

Van Nekschot is bekend dat hij in zijn tekeningen ras en godsdienst grof aan de kaak stelt. Aan het vereiste „beledigend uitlaten” voldoet zijn oeuvre vrij makkelijk. Daarbij moet het gaan om het „aantasten van de eigenwaarde of het in diskrediet brengen van een groep”, dan wel het maken van een „verwerpelijke, achterstellende uiting”. Over de herkenbaarheid van de groep die Nekschot aanpakt hoeft ook geen misverstand te bestaan: de profeet Mohammed is, als perverse man met tulband en djellaba, een running gag in zijn tekeningen.

Het haat zaaien uit artikel 137 d moet worden begrepen als het uiten van „diepe afkeer voor de godsdienst van een groep mensen, gepaard met het onverzoenlijke verlangen om die groep te verdelgen”. Het gaat niet om het leveren van kritiek, maar om het neerzetten van de ander als een onmens, het te schande maken van de ander. Haat zaaien en discriminatie staan te boek als misdrijven tegen de openbare orde. Daarbij is het rechtsbelang het bestrijden van uitwassen van onverdraagzaamheid. Politieke overtuigingen worden niet beschermd door deze artikelen.

Daarmee is de kern van de zaak Nekschot de vraag of zijn tekeningen een functie hebben in het maatschappelijk debat. Dat ligt nogal voor de hand. Juist doordat hij een beroep of een gewoonte maakt van zijn uitingen: hij publiceert op internet, in het opinieblad HP/De Tijd en laat in de reguliere boekhandel bundels verschijnen. Volgens www.cartoonbijbel.nl is Nekschot een buitenbeentje, die bij vrijwel alle redacties „hoongelach dan wel besmuikt gegrinnik” ontmoette als hij zijn werk aanbood. Behalve van HP/De Tijd kreeg hij geen opdrachten. Maar hij heeft wel degelijk een plaats in het publieke debat, zij het geen hele belangrijke. De ophef die zijn arrestatie veroorzaakte, maakte dat ook meteen duidelijk.

Dat maakt zijn zaak straks makkelijk pleitbaar. De Hoge Raad oordeelde in 2003 dat homofobe uitlatingen van een dominee door het feit dat de man op basis van zijn geloof de mensheid wilde waarschuwen een maatschappelijke functie hadden. Ze waren dus niet beledigend of strafbaar. Zo waren er de afgelopen jaren meer vrijspraken. Overigens allemaal van daders met een sterk religieus motief. De studie concludeert dat het ‘zomaar’ of ‘lukraak’ doen van discriminerende of haatzaaiende uitlatingen door de rechter wordt veroordeeld. Maar wie dat doet met een structurele bedoeling, vanuit een overtuiging, en er dus een maatschappelijke context aan kan verbinden, ontsnapt aan een veroordeling.

Bron NRC

Meester in de Rechtse Retoriek
Gregorius Nekschot - Misselijke grappen

Foei, censuur! De pers is links, kent alleen de mantel der liefde, en gaat gebukt onder hevige zelfcensuur. Tekenaar Gregorius Nekschot heeft met zijn maatschappijkritische strips de hoofdredacties van alle Nederlandse dagbladen bezocht, maar kreeg steeds weer nul op het rekest. Laten we actie ondernemen! Nu kan het nog. Voor je het weet is Turkije lid van de Europese Unie en bepalen de moslims onze grondwet. Zit je nu nog steeds achter je computer? Hup, de straat op: verdedig deze man en de Westerse vrijheid!

Of nee, wacht. Kom nog even terug. Opeens herinner ik me een andere waarde die volgens sommigen alleen in het Westen bestaat: de zelfkritiek. Wij Westerlingen kunnen tegen een stootje, en wij huilen niet bij het eerste het beste tikje en wij wijzen niet meteen met het vingertje. Waarom jammert volksvriend Gregorius dan zo? Er zijn duizenden illustratoren en cartoonisten in Nederland en die kunnen niet allemaal in de dagbladen terecht. Maar, wacht… zal het dan? Nee toch? Ja verdomd, nu zie ik het: het is de Rechtse Retoriek. Nekschot vindt dat hij wordt doodgezwegen, gedemoniseerd; hij jammert als een kind dat zijn zin niet krijgt. Waarom ook een kritische blik op het eigen werk richten, als met roepen en schoppen de publiciteitsmachine ook draait?

Zo; opdat de loopgraven maar weer betrokken kunnen worden. Dus: ben je hier via Google terecht gekomen, terwijl je internetbezigheden zich normaliter beperken tot het posten van onzin op fora als die van Holland Hardcore, dan krijg je bij deze de handleiding tot handelen: klik op mijn naam boven dit artikel, en spuit je gal. Scheer je vervolgens terug naar de krochten van het internet, en portretteer 8WEEKLY aldaar als een (s)links blad dat de mosliminvasie steunt. Hebben wij onze free publicity ook weer gehad.

Fijn, zijn we hier nu nog bijeen met mensen die wel eens iets verder kijken. Dan kan ik ook bekennen dat ik Gregorius Nekschot bij vlagen bijzonder humoristisch vind. Zijn tekeningen zijn veelal grauw, afgebeelde personen hebben aangevreten oren, en de vaak naakte figuren zijn weerzinwekkend vies. Dat maakt de afzonderlijke cartoons boeiend, hoewel het boekje er als geheel wat onsmakelijk van wordt. Maar goed, het gebeuren heet dan ook Misselijke grappen.


Lees meer op http://www.8weekly.nl/index.php?art=3972