Privacy van burgers steeds verder onder druk
Door Rens Ulijn

Weinig Nederlanders zullen vandaag stilstaan bij het feit dat de Raad van Europa 28 januari heeft uitgeroepen tot ‘Europese dag van de Dataprotectie’. En weinig mensen beseffen hoeveel persoonlijke gegevens justitie binnen enkele klikken op de muis van de computer over een willekeurig individu kan en még verzamelen. Alles wat er is, willen ze hebben.
Opsporingsambtenaren mogen sinds begin vorig jaar van en over iedereen gegevens opvragen zonder dat er sprake is van een officiële verdenking. En dan gaat het niet alleen om identiteitsgegevens als naam, adres en geboortedatum. Ook de boodschappen die bijvoorbeeld bij Albert Heijn zijn gedaan, kunnen via gegevens van de bonuskaart worden opgevraagd. En een ‘verdachte’ boodschappenlijst kan argwaan opwekken. Zo worden in de Nederlandse rechtspraak suiker, plastic patatvorkjes, condooms en cosmetica aangeduid als middelen waarmee strafbare voorbereidingshandelingen kunnen worden gepleegd.
Ook sporen die worden achtergelaten met een mobiele telefoon of computer hebben de warme belangstelling van justitie. Een provider van mobiele telefonie weet precies wanneer en waar iemand met wie heeft gebeld. Zelfs de route die is afgelegd, is terug te halen via zendmasten waarmee de telefoon in contact heeft gestaan. Vergelijkbare informatie is te achterhalen met routesystemen in auto’s, die via een satelliet de exacte plaats van het vervoermiddel vaststellen.
Vorig jaar keurde het Europees Parlement een richtlijn goed die bepaalt dat telefoonproviders deze ‘verkeersgegevens’ minimaal een half jaar en maximaal twee jaar moeten opslaan voor eventuele opsporingsdoeleinden.
Nederland kiest, tot grote zorg van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), voor een ruime interpretatie van de richtlijn. In een wetsontwerp wordt voorgesteld de gegevens minimaal achttien maanden te laten opslaan door providers in Nederland. Ook op het internet laat ieder individu identiteitsgebonden informatie achter. Als een opsporingsambtenaar dat wil, kan hij zo zien welke websites zijn bezocht, naar wie e-mailtjes zijn verstuurd of met wie wordt gechat.
Ook voor deze gegevens hebben de providers een wettelijke plicht om ze te bewaren. Een opsporingsambtenaar kan daarnaast verschillende databanken met elkaar combineren, het zogenaamde ‘dataminen’. Met geavanceerde software gaat hij in die bestanden dan op zoek naar verdachte patronen.
Het bezoeken van islamitsche websites in combinatie met een verdacht boodschappenlijstje bij Albert Heijn, kan een argeloze Nederlander vervolgens in een kwaad daglicht zetten.
‘De privacy zit in de hoek waar de klappen vallen’, zegt Jacob Kohnstamm, voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). ‘Sinds de aanslagen van 11 september 2001 lijkt iedereen bereid om privacy op te geven in ruil voor veiligheid. Burgers gaan ervan uit dat wanneer ze niets te verbergen hebben, ze ook niets hoeven te vrezen. Maar ondertussen kunnen ze niet meer onbespied door het leven. Mensen beseffen niet dat de toezichtmaatschappij geen toekomstvisioen is, maar een realiteit. We zitten er al middenin.’
Zo werd deze maand bekend dat in Duitsland onlangs alle 22 miljoen bezitters van een creditcard zijn gecontroleerd om te kijken of ze op internet kinderporno hadden gedownload. Wie met zijn creditcard betalingen had verricht aan een verdacht Amerikaans bedrijf, kreeg een huiszoeking.
Prof. dr. Bert-Jaap Koops sprak vorig jaar bij zijn benoeming tot hoogleraar Regulering van technologie aan de Universiteit van Tilburg de vrees uit voor een maatschappij zonder privacy. Opsporingsbevoegdheden breiden zich, aldus de professor, uit als een olievlek. ‘Terwijl privacywetgeving juist belangrijk is om de macht van de overheid in toom te houden. Als we niet oppassen, kan niemand straks nog onbevangen zichzelf zijn.’

Bron :Tubantia